Stigmatisering en criminalisering van dakloosheid in wet- en regelgeving

Stigmatisering en criminalisering van dakloosheid in wet- en regelgeving

Stereotype beelden over dakloze mensen leiden tot hardnekkige vooroordelen en stigmatisering. Dit wordt niet alleen versterkt en bestendigd door media, maar ook door wet- en regelgeving die dakloze mensen onevenredig hard raakt. Wanneer het hen bestraft kan sprake zijn van criminalisering van dakloze mensen en dakloosheid. Soms gebeurt dit onbedoeld, maar het resultaat is hetzelfde: mensen die het al moeilijk hebben, worden nog verder naar de rand van de samenleving geduwd. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat toegang tot huisvesting nog moeilijker wordt dan het al is. 

Een specifieke actie in het Nationaal Actieplan Dakloosheid is onderzoek naar stigmatiserende en criminaliserende wet- en regelgeving. In 2023 hebben we vanuit Straat Consulaat, in overleg met het Ministerie van VWS, besloten hier actie op te ondernemen.  

De eerste fase van dit onderzoek is uitgevoerd door de Human Rights Law Clinic van de Radboud Universiteit. Centraal stond de vraag: waar moeten overheden aan denken als ze bepaalde wet- en regelgeving willen ontwikkelen en inzetten die dakloze mensen kan raken? Welke mensenrechtelijke kaders gelden er? Het resulteerde in een uitgebreid Engelstalig rapport, dat we samen met de Law Clinic hebben vertaald naar een toegankelijke Nederlandse samenvatting. Hieruit is een praktisch mensenrechtelijk toetsingskader ontwikkeld. Hieraan kan bestaande en toekomstige wet- en regelgeving, maar ook deels toepassing daarvan worden getoetst. We zijn hiervoor veel dank verschuldigd aan Eva Rieter.

Momenteel werken we aan twee vervolgstappen:

1. Het ontwikkelen van een publieksvriendelijke versie van het toetsingskader.
2. Een praktijkonderzoek door rechtenstudenten van de Human Rights Law Clinic, die de lokale wet- en regelgeving in Utrecht en Den Haag analyseren.

We willen hiermee bijdragen aan het afschaffen of veranderen van stigmatiserende en criminaliserende wet- en regelgeving.

Wil je meer weten over dit onderzoek? Het volledige rapport ‘Stigmatisering en criminalisering van dakloosheid in wet- en regelgeving’ kan je hier downloaden.

Lees ook: